Βιβλιογραφική παραπομπή

• HEMATOLOGICAL FINDINGS AND COMPLICATIONS OF COVID-19.
  Terpos E, Ntanasis-Stathopoulos I, Elalamy I, Kastritis E, Sergentanis TN, Politou M, et al. Am J Hematol. 2020 Apr 13. doi: 10.1002/ajh.25829. [Epub ahead of print]

Κύριασημεία

• Κατά την περίοδο επώασης (1-14) ημέρες και στην πρώιμη φάση της νόσου, όταν υπάρχουν μη ειδικά συμπτώματα, ο αριθμός των λευκών αιμοσφαιρίων και των λεμφοκυττάρων είναι φυσιολογικός ή ήπια μειωμένος.
• 7-14 ημέρες από την έναρξη συμπτωμάτων υπάρχει επιδείνωση των κλινικών εκδηλώσεων με εκσεσημασμένη αύξηση φλεγμονωδών μεσολαβητών και κυτταροκινών (cytokinestorm) και σημαντική λεμφοπενία.
• Η λεμφοπενία έχει συνδεθεί με βαριά νόσο, ανάγκη εισαγωγής σε ΜΕΘ, ανάπτυξη ARDS, μυοκαρδιακή βλάβη και αυξημένη θνητότητα.Η συχνή εκτίμηση του αριθμού λεμφοκυττάρων μπορεί να έχει προγνωστική αξία.
• Μετα-ανάλυση 9 μελετών (με μεγάλη ετερογένεια) έδειξε ότι η θρομβοπενία σχετίζεται σημαντικά με την βαρύτητα της COVID-19.
• Ο λόγος αιμοπεταλίων/λεμφοκυττάρων την στιγμή της αιχμής του αριθμού των αιμοπεταλίων είναι ανεξάρτητος προγνωστικός παράγοντας για παρατεταμένη νοσηλεία σε πολυπαραγοντική ανάλυση.
• Υψηλότερεςτιμές CRP συνδέονται με δυσμενή έκβαση (ARDS, υψηλότερα επίπεδα τροπονίνης-Τ, μυοκαρδιακή βλάβη, θνητότητα).
• ΑυξημένηLDH έχεισυσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο ARDS, εισαγωγή σε ΜΕΘ και αυξημένη θνητότητα.
• Αυξημένηφερριτίνη έχει συσχετιστεί με ARDSκαι ίσως θνητότητα.
• ΑυξημένηIL-6 έχει συσχετιστεί με κίνδυνο θανάτου και έχει αναφερθεί σταδιακή αύξησή της κατά την νοσηλεία σε μη επιζώντες.
• Διαταραχές της πήξης [κυρίως υψηλότερα επίπεδα Δ-διμερών και παράταση του χρόνου προθρομβίνης (PT)] συναντώνται σχετικά συχνά, ειδικάσε ασθενείς με βαριά νόσο, μυοκαρδιακή βλάβη ή/και ARDS.
• Οι επιπλοκές που σχετίζονται με διάχυτη ενδαγγειακή πήξη ίσως σχετίζονται με αυξημένη θνητότητα ανεξάρτητα από την ανάπτυξη ARDS.
• Ο κίνδυνος φλεβικής θρομβοεμβολικής νόσου πρέπει να αξιολογείται σε όλους τους ασθενείς που εισάγονται στο νοσοκομείο. Όλοι οι ασθενείς υψηλού κινδύνου πρέπει να λαμβάνουν θρομβοπροφύλαξη.
• Οι ηπαρίνες χαμηλού μοριακού βάρους (ΗΧΜΒ) ή η μη κλασματοποιημένη ηπαρίνη προτιμώνται των άμεσα δρώντων αντιπηκτικών από το στόμα (DOACs) λόγω πιθανών αλληλεπιδράσεων με αντιιικά (ειδικά αναστολείς πρωτεάσης-ριτοναβίρη) και αντιβακτηριακά (αζιθρομυκίνη) φάρμακα. Οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες των ΗΧΜΒ ίσως παρέχουνεπιπλέον όφελος.
• Αν και η επίπτωση του HIT σε ασθενείςCOVID-19 δεν έχει προσδιοριστεί, δυνητικά υπάρχει αυξημένος κίνδυνος λόγω της ανοσιακήςαπορύθμισης και του μαζικού φλεγμονώδους συνδρόμου, με σημαντικήαπελευθέρωση εξωκυττάριων παγίδων ουδετερόφιλων (neutrophilextracellulartraps,NETS) και παράγοντα αιμοπεταλίων 4 (PF4).

Πρακτική σημασία

• Η COVID-19 έχει σημαντικές εκδηλώσεις από το αιματοποιητικό σύστημα και συχνά σχετίζεται με έντονη υπερπηκτικότητα. Η προσεκτική αξιολόγηση των εργαστηριακών δεικτών κατά την έναρξη καιεξέλιξη της νόσου μπορεί να βοηθήσει στη διαμόρφωση προσαρμοσμένης θεραπείας και να παρέχειέγκαιρη και εντατικότερη φροντίδα σε όσους την έχουν μεγαλύτερη ανάγκη.