Η παγκόσμια επιστημονική κοινότητα δίνει διαρκώς, πάνω από έναν χρόνο τώρα, μία μάχη με τον χρόνο για τον έλεγχο και τερματισμό της πανδημίας.
Την ίδια στιγμή που πολύς λόγος γίνεται για τους ανεμβολίαστους στην Ευρώπη και την ανάγκη επιτάχυνσης του ρυθμού του εμβολιασμού και της αύξησης του ποσοστού των εμβολιασμένων για να υψωθεί ένα επαρκές τείχος ανοσίας, υπάρχει ένα τεράστιο ποσοστό πληθυσμών που δεν έχουν πρόσβαση στα εμβόλια. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η πανδημία να έχει πρόσφορο έδαφος να εξαπλώνεται.
Στα πλαίσια αυτής της προσπάθειας έχει αναδειχθεί ως μείζον θέμα η πρόσβαση στα εμβόλια, των πληθυσμών των χωρών με χαμηλό και μέσο εισόδημα (ΧΧΜΕ) καθώς και η αδυναμία παραγωγής επαρκούς αριθμού δόσεων.
Είναι ενδιαφέρουσες οι προτάσεις που έχουν διαμορφωθεί καθώς τα δεδομένα των μελετών αναδεικνύουν το μέγεθος του προβλήματος.
Οι ιατροί της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής κλινικής του Νοσοκομείου «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», ενός από τα νοσοκομεία που δέχτηκε το μεγαλύτερο όγκο ασθενών της πανδημίας, με επιβλέποντα τον Καθηγητή κο Συρίγο Κωνσταντίνο, καταγράφει και αυτά τα νεότερα δεδομένα όπως αυτά αποτυπώνονται σε πρόσφατη δημοσίευση στο περιοδικό JAMA.
http://jamanetwork.com/article.aspx?doi=10.1001/jama.2021.10823
Αν και οι περιπτώσεις COVID-19 μειώνονται ραγδαία στις ΗΠΑ, έχουν φτάσει σε επίπεδα ρεκόρ σε χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος (XXME). Ο πυρήνας της πανδημίας έχει μετατοπιστεί στον νότο. Η περιοχή της Νοτιοανατολικής Ασίας και η Λατινική Αμερική αντιπροσωπεύουν τώρα το 75% των παγκόσμιων εβδομαδιαίων θανάτων. Στις 22 Ιουνίου, η περιοχή της Λατινικής Αμερικής ανέφερε περισσότερες από 1 εκατομμύριο νέες εβδομαδιαίες περιπτώσεις και 30000 νέους θανάτους. Επίσης η Λατινική Αμερική έχει τους υψηλότερους κατά κεφαλήν θανάτους, οι οποίοι σε χώρες όπως η Βραζιλία, η Αργεντινή, το Μεξικό και το Περού έχουν φτάσει τους 177 έως 564 ανά εκατό χιλιάδες.1 Η περιοχή της Αφρικής είχε αυξανόμενο αριθμό περιπτώσεων, με την Ουγκάντα και τη Ζάμπια να βιώνουν 10000 και 17000 νέες εβδομαδιαίες περιπτώσεις, αντίστοιχα. Η πανδημία υπάρχει όπου δεν υπάρχουν τα εμβόλια.
Μόλις το 1,2% της παγκόσμιας προσφοράς εμβολίων έχει ληφθεί από χώρες χαμηλού εισοδήματος και μόλις 14% από χώρες χαμηλού/μεσαίου εισοδήματος, οι οποίες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 40% του παγκόσμιου πληθυσμού. Αντιθέτως, περισσότεροι από τους μισούς εκ των ενηλίκων στις ΗΠΑ είναι πλήρως εμβολιασμένοι, συμπεριλαμβανομένων των περισσότερων εργαζομένων στον τομέα της υγείας και ατόμων από ευάλωτους πληθυσμούς. Ωστόσο, η υποσαχάρια Αφρική έχει δόσεις που καλύπτουν μόνο το 18% περίπου των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των ηλικιωμένων. Η Νότια Ασία δεν έχει εμβολιάσει όλες τις ομάδες προτεραιότητας και οι προμήθειες εμβολίων θα εμβολιάσουν πλήρως μόλις το 9% του συνολικού πληθυσμού.
Η ανισότητα των εμβολίων οφείλεται σε ανεπαρκή προσφορά και αθέμιτη κατανομή. Ισχυρές χώρες υψηλού εισοδήματος προ-αγόρασαν επαρκείς δόσεις για ολόκληρο τον πληθυσμό τους, μερικές φορές διπλάσιο από τον αριθμό που απαιτείται. Αντίθετα, η COVAX, μια παγκόσμια πρωτοβουλία για την προμήθεια και δίκαιη κατανομή εμβολίων, απέτυχε να εξασφαλίσει αρκετές δόσεις ακόμη και για τον μετριοπαθή στόχο της να καλύψει το 20% των πληθυσμών χωρών με χαμηλότερο εισόδημα φέτος. Η Pfizer, για παράδειγμα, συμφώνησε να πουλήσει στον COVAX μόνο 40 εκατομμύρια δόσεις και είχαν παραδώσει μόλις 1 εκατομμύριο περίπου μέχρι τα μέσα Μαΐου.
Στις 13 Ιουνίου, οι χώρες της G7 δεσμεύτηκαν να μοιραστούν 1 δισεκατομμύριο δόσεις εμβολίου, οι μισές από τις οποίες προέρχονταν από τις ΗΠΑ. Αλλά αυτό αντιπροσωπεύει μόνο ένα κλάσμα των περίπου 11 δισεκατομμυρίων δόσεων που απαιτούνται για τον εμβολιασμό του κόσμου. Υποστήριξη για για τις ΧΧΜΕ ώστε να τους επιτρέψουν να παράγουν εμβόλια για τους πληθυσμούς τους και σημαντικά περισσότερες δωρεές είναι απαραίτητες για να αυξήσουν σε μεγάλο βαθμό τις προμήθειες και να διασφαλίσουν την ισότητα. Οι ΗΠΑ και οι συμμαχικές κυβερνήσεις θα μπορούσαν να λάβουν αρκετά μέτρα για να ξεπεράσουν τα εμπόδια στον εμβολιασμό του κόσμου.
Άρση των περιορισμών της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ένα σημαντικό βήμα είναι η παραίτηση από την πνευματική ιδιοκτησία (ΠΙ). Η νέα κυβέρνηση των ΗΠΑ ανέστρεψε πρόσφατα την μέχρι τώρα πολιτική της χώρας και ακολούθησε και η Γαλλία για την έγκριση μιας πρότασης της Ινδίας και της Νότιας Αφρικής να παραιτηθούν προσωρινά από τις υποχρεώσεις του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) για την επιβολή της Πνευματικής Ιδιοκτησίας στις τεχνολογίες σχετικά με την COVID-19. Η πρόταση εξακολουθεί να βρίσκεται σε διαπραγματεύσεις σχετικά με το πεδίο εφαρμογής της καθώς υπάρχει αντίθεση ορισμένων χωρών υψηλού εισοδήματος.
Η παραίτηση από τον ΠΟΕ δεν θα αφαιρούσε τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας των ΗΠΑ για τα εμβόλια. Θα δώσει απλώς στις κυβερνήσεις την επιλογή να επιτρέψουν στους τοπικούς κατασκευαστές να παράγουν, να εισάγουν και να εξάγουν εμβόλια SARS-CoV-2. Επενδύσεις σε εγκαταστάσεις παραγωγής θα μπορούσαν να πραγματοποιηθούν χωρίς ανησυχία σχετικά με αγωγές ή δίωξη για παραβίαση της νομοθεσίας περί Πνευματικής Ιδιοκτησίας. Αν και οι χώρες έχουν δικαίωμα να εκδίδουν υποχρεωτικές άδειες βάσει της συμφωνίας σχετικά με τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που σχετίζονται με το εμπόριο (άρθρο 31), οι κανόνες είναι νομικά περίπλοκοι. Οι τεχνολογίες εμβολίων Messenger RNA (mRNA) καλύπτονται από περισσότερα από 100 διπλώματα ευρεσιτεχνίας, με πολλούς διαφορετικούς κατόχους. Οι διαδικασίες εισαγωγής ιατρικών τεχνολογιών για χώρες χωρίς παραγωγική ικανότητα είναι τόσο δυσκίνητες που έχουν χρησιμοποιηθεί μόνο μία φορά, από τον Καναδά και τη Ρουάντα διαδικασία που χρειάστηκε χρόνια. Μία γενική άρση των περιορισμών της νομοθεσίας περί πνευματικής ιδιοκτησίας, θα εξαλείψει πολύπλοκους κανονισμούς για τη διευκόλυνση της παρασκευής εμβολίων.
Υπάρχουν ορισμένες ανησυχίες ότι μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να απειλήσει την καινοτομία. Ωστόσο, τα εμβόλια COVID-19 αναπτύχθηκαν με σημαντική δημόσια χρηματοδότηση, αποφέροντας επίσης υψηλά κέρδη. Η προστασία του μονοπωλίου σε κάθε χώρα δεν είναι απαραίτητη για την καινοτομία. Τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας δεν έχουν δώσει κίνητρα στις εταιρείες να παρέχουν εμβόλια σε ΧΧΜΕ. Η παραίτηση από την πνευματική ιδιοκτησία θα μπορούσε πραγματικά να ωθήσει νέες ανακαλύψεις και καλύτερα εμβόλια, όπως εμβόλια μίας δόσης. Δίνοντας στις χώρες την ελευθερία να παράγουν εμβόλια θα αντιμετωπιστούν αποτελεσματικότερα τόσο οι αποτυχίες στην αγορά όσο και οι ηθικές αδυναμίες που παρατηρούνται στην διάθεσή τους.
Καθώς η πανδημία αυξάνεται στις ΧΧΜΕ, είναι επείγουσα μια ευρεία, άρση της νομοθεσίας περί ΠΙ που καλύπτει όλες τις ΠΙ, συμπεριλαμβανομένων των διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των εμπορικών μυστικών, και επεκτείνεται σε όλες τις τεχνολογίες σχετικά με την COVID-19.
Οι διαπραγματευτές πρέπει να αποφύγουν την καθυστέρηση. Οι διαπραγματεύσεις για την παραίτηση μεταξύ των μελών του ΠΟΕ το 2003 χρειάστηκαν 9 μήνες και οι κυβερνήσεις μέχρι στιγμής ήταν αργές στη διαπραγμάτευση της τρέχουσας πρότασης. Η κίνηση προς την άρση αυτή μπορεί επίσης να υποστηρίξει την εθελοντική δράση. Μετά την ανακοίνωση του Προέδρου Μπάιντεν που υποστηρίζει την παραίτηση από την ΠΙ, η Moderna και η Pfizer-BioNTech δεσμεύτηκαν και οι δύο για επιπλέον δόσεις στις ΧΧΜΕ, ένα θετικό σημάδι ότι οι διαπραγματεύσεις άρσης ενδέχεται να ενθαρρύνουν την κοινή χρήση τεχνολογίας και όχι μόνο.
Κοινή χρήση τεχνολογίας και επέκταση της παραγωγικής ικανότητας.
Στις 21 Ιουνίου, η Νότια Αφρική, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) και τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων της Αφρικής (CDC) ανακοίνωσαν ένα σημαντικό νέο «κόμβο» για την παραγωγή εμβολίων mRNA για την αφρικανική ήπειρο και ζήτησαν από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη να μοιραστούν την τεχνολογία. Η παραίτηση από την ΠΙ καταργεί τα νομικά εμπόδια, αλλά και η ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τον τρόπο παρασκευής εμβολίων, συμπεριλαμβανομένων συστατικών, μεθόδων, προμήθειας και τεχνολογιών, είναι μια κίνηση προσανατολισμένη στη δικαιοσύνη που θα βοηθούσε τους κατασκευαστές των ΧΧΜΕ να κινηθούν γρήγορα. Όταν η Moderna χρειαζόταν πρόσθετη παραγωγική ικανότητα, σύναψε την ελβετική εταιρεία Lonza και μετέφερε τεχνολογία εμπιστευτικά. Η παραγωγή ξεκίνησε μέσα σε λίγους μήνες, δείχνοντας ότι τα επιχειρήματα που υποδηλώνουν ότι η τοπική κατασκευή θα πάρει πολύ χρόνο είναι αβάσιμα. Όμως, οι αποκλειστικές συμφωνίες κατασκευής περιορίζουν την πρόσβαση. Η κοινή χρήση τεχνολογίας πιο ανοιχτά θα μπορούσε να επιτρέψει στους κατασκευαστές της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής να παράγουν εμβόλια για τον εαυτό τους. Ο ΠΟΥ δημιούργησε μια πλατφόρμα για τέτοια μεταφορά τεχνολογίας. Ωστόσο, οι εταιρείες που εδρεύουν στις ΗΠΑ δεν έχουν μέχρι στιγμής κοινοποιήσει ζωτικές πληροφορίες.
Η διοίκηση του Μπάιντεν έχει μοχλό να ενθαρρύνει την κοινή χρήση, δεδομένης της εκτεταμένης δημόσιας χρηματοδότησης. Τα εμβόλια mRNA αποτελούν πρωταρχικό στόχο για κοινή χρήση, επειδή τα κατασκευαστικά πλεονεκτήματα τα καθιστούν γρήγορα επεκτάσιμα. Η Επιχείρηση Warp Speed διέθεσε στην Moderna 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια, καλύπτοντας την ανάπτυξη και τις κλινικές δοκιμές. Η δημόσια χρηματοδότηση πρέπει να συνοδεύεται από δεοντολογικές υποχρεώσεις για την ανταλλαγή γνώσεων για το παγκόσμιο δημόσιο καλό.
Εάν κοινοποιηθεί η τεχνολογία, το Ινστιτούτο Pasteur της Σενεγάλης σχεδιάζει να κάνει εκατοντάδες εκατομμύρια δόσεις εμβολίων με ιϊκό φορέα. Εταιρείες στη Νότια Αφρική, το Βιετνάμ, τη Βραζιλία, την Ινδία και άλλες χώρες θα μπορούσαν να κάνουν εμβόλια mRNA με την κατάλληλη υποστήριξη. Ένας ταϊλανδικός κυβερνητικός κατασκευαστής, ο οποίος θα μπορούσε να είναι μοντέλο, εργάζεται ήδη για την παραγωγή εμβολίων mRNA. Μια κινεζική εταιρεία θα παράγει το εμβόλιο της BioNTech, αν και μόνο για τις κινεζικές αγορές. Πολύ περισσότερα είναι εφικτά.
Ο ποιοτικός έλεγχος επίσης είναι σημαντικός, αλλά τα επιχειρήματα ότι οι παραγωγοί των ΧΧΜΕ δεν μπορούν να παράγουν εμβόλια ποιότητας είναι λανθασμένα. Πολλές είναι παγκόσμιες εταιρείες και κυβερνητικές εγκαταστάσεις με εξαιρετικό ρεκόρ και ισχυρή εποπτεία. Η διαδικασία προεπιλογής / επείγουσας χρήσης του ΠΟΥ μπορεί να συμβάλει στη διασφάλιση της ποιότητας.
Η κοινή χρήση τεχνολογιών θα μπορούσε επίσης να επιτρέψει στους επιστήμονες παγκοσμίως να συνεργαστούν σε καινοτομίες. Για παράδειγμα, σε σκευάσματα εμβολίου mRNA αποθηκευμένα σε θερμοκρασία δωματίου για ρυθμίσεις χαμηλότερων πόρων.
Οι ΗΠΑ, ο ΠΟΥ και οι συνεργάτες τους θα μπορούσαν να υποστηρίξουν «κόμβους» για να διδάξουν στους κατασκευαστές πώς να κάνουν εγκεκριμένα εμβόλια και να χρηματοδοτήσουν την εκτεταμένη παραγωγή στην Αφρική, την Ασία και τη Λατινική Αμερική, μαθαίνοντας από τις προσπάθειες μετά την εμφάνιση γρίπης Α (H1N1). Οι ερευνητές του Imperial College εκτιμούν ένα κόστος 2,2 δισεκατομμυρίων δολαρίων για την εκ των υστέρων εγκατάσταση εργοστασίων για την παραγωγή 8 δισεκατομμυρίων δόσεων εμβολίου κατά της COVID-19. Θα χρειαστεί επίσης επέκταση της παραγωγής συστατικών όπως σακούλες βιοαντιδραστήρων μίας χρήσης για την επιτάχυνση της στείρας παραγωγής.
Επανακατανομή των προμηθευμένων εμβολίων και όσων έχουν παραγγελθεί.
Ενώ η παραγωγή επεκτείνεται, ο γρηγορότερος τρόπος εμβολιασμού πληθυσμών υψηλού κινδύνου παγκοσμίως είναι η ανακατανομή δόσεων που έχουν ήδη παραγγελθεί από χώρες με υψηλό εισόδημα. Από τον στόχο των 2 δισεκατομμυρίων δόσεων της COVAX για το 2021, έχουν προσφερθεί μόνο 88 εκατομμύρια, λιγότερο από το ένα τρίτο της πρόβλεψής του να φτάσει ακόμη και το 3% των πληθυσμών των ΧΧΜΕ έως τον Ιούνιο. Ένας μικρός αριθμός εταιρειών καθορίζει την παγκόσμια κατανομή. Οι κατασκευαστές εμβολίων θα μπορούσαν να δώσουν προτεραιότητα στις παραγγελίες των ΧΧΜΕ, ενώ οι χώρες υψηλού εισοδήματος θα μπορούσαν να δωρίσουν περισσότερες δόσεις που έχουν ήδη παραδοθεί. Το MasterCard Foundation έδωσε πρόσφατα στην Αφρική 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια για την προμήθεια και παραγωγή εμβολίων, αλλά οι αφρικανικές χώρες εξακολουθούν να χρειάζονται πρόσβαση σε προμήθειες. Οι ΗΠΑ, για παράδειγμα, έχουν αποστείλει περισσότερες από 350 εκατομμύρια δόσεις σε κράτη, αλλά έχουν παραγγείλει 1,2 δισεκατομμύρια δόσεις. Σε παγκόσμιο επίπεδο, 34 χώρες είχαν δωρίσει δόσεις μέχρι τον Μάιο, με εκατοντάδες εκατομμύρια ακόμη να έχουν δεσμευτεί για το COVAX. Αλλά οι ΧΧΜΕ αντιπροσωπεύουν 6,5 δισεκατομμύρια άτομα ενώ χώρες με υψηλό εισόδημα έχουν αγοράσει 5,9 δισεκατομμύρια δόσεις. Ταχύτερες και ευρύτερες δωρεές θα μπορούσαν να βοηθήσουν στον εμβολιασμό των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και των ευάλωτων πληθυσμών παγκοσμίως.
Δίκαιη κατανομή σε μελλοντικές παγκόσμιες κρίσεις υγείας
Μια ευρύτερη στρατηγική αντιμετώπισης πανδημίας επί εποχής COVID 19, που καθοδηγείται από 3 αρχές, θα μπορούσε να βοηθήσει στην αποφυγή μελλοντικών ελλείψεων και ανισοτήτων.
Πρώτον, οι πανδημίες απαιτούν αύξηση χρηματοδότησης. Το COVAX δημιουργήθηκε γρήγορα χωρίς αποκλειστική διακυβέρνηση ή επαρκή χρηματοδότηση. Ένας ισχυρότερος μηχανισμός χρηματοδότησης θα μπορούσε να σχηματισθεί από τον χαρακτηρισμό της κατάστασης ως έκτακτη διεθνής κατάσταση δημόσιας υγείας από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.
Δεύτερον, η αύξηση της χρηματοδότησης για την αντιμετώπιση των σημερινών πολλαπλών πανδημιών δημιουργεί ερείσματα για μελλοντικές απαντήσεις, όπως για παράδειγμα, μέσω του Παγκόσμιου Ταμείου για την καταπολέμηση του AIDS, της φυματίωσης και της ελονοσίας, και του σχεδίου έκτακτης ανάγκης του Προέδρου για την ανακούφιση από το AIDS.
Τρίτον, οι ΗΠΑ θα μπορούσαν να υποστηρίξουν μια πιο μόνιμη λύση στον ΠΟΕ. Μια προσωρινή παραίτηση από την ΠΙ δεν χρειάζεται να διαπραγματευτεί ad hoc σε μια κρίση. Αντ 'αυτού, μια συμφωνία για κοινή χρήση τεχνολογίας και να επιτρέπεται στις χώρες να παραιτηθούν από την ΠΙ σε παγκόσμιες καταστάσεις έκτακτης ανάγκης για τη δημόσια υγεία θα μπορούσε να γίνει ο κανόνας.
