Η πανδημία COVID-19, που προκαλείται από τον SARS-CoV-2, εξακολουθεί να προκαλεί παγκόσμια κρίση δημόσιας υγείας. Οι ιατροί της Γ’ Πανεπιστημιακής Παθολογικής κλινικής του Νοσοκομείου «Η ΣΩΤΗΡΙΑ», ενός από τα νοσοκομεία που δέχτηκε το μεγαλύτερο όγκο ασθενών της πανδημίας, με επιβλέποντα τον Καθηγητή κο Συρίγο Κωνσταντίνο, καταγράφουν τα νεότερα δεδομένα που αφορούν τον COVID-19 και το διαβήτη στην Αφρική αυτά αποτυπώνονται σε πρόσφατη δημοσίευση στο έγκριτο περιοδικό The Lancet (DOI: https://doi.org/10.1016/S2213-8587(21)00315-6).
Μια νέα ανάλυση του ΠΟΥ διαπίστωσε ότι ο COVID-19 είναι τέσσερις φορές πιο θανατηφόρος σε άτομα με διαβήτη στην Αφρική από ό,τι για τους Αφρικανούς χωρίς διαβήτη. Ο ΠΟΥ υπολόγισε τα ποσοστά θνησιμότητας από τον COVID-19 κατά συννοσηρότητα, σε 13 έθνη στην υποσαχάρια Αφρική με αθροιστικό πληθυσμό 270 εκατομμυρίων. Το συνολικό ποσοστό θνησιμότητας ήταν 2,5% στο πληθυσμό αλλά για τους ασθενείς που έπασχαν από διαβήτη ήταν 10,2%. Σύμφωνα με δήλωση του Prebo Barango (ΠΟΥ, Χαράρε, Ζιμπάμπουε) «Ο έλεγχος του διαβήτη δεν είναι καλός στην Αφρική. Υπάρχουν τεράστια κενά όσον αφορά την πρόσβαση σε έγκαιρη διάγνωση, θεραπεία και φροντίδα. Τα άτομα με μη ελεγχόμενο διαβήτη μπορεί επίσης να έχουν συννοσηρότητες όπως καρδιαγγειακές παθήσεις, αυξάνοντας την πολυπλοκότητα του προβλήματος».Υπολογίζεται ότι 24 εκατομμύρια άνθρωποι στην Αφρική ζουν με διαβήτη, κυρίως τύπου 2, το 70% των οποίων δεν γνωρίζει ότι έχει την πάθηση.
Τα νέα ευρήματα συμβαδίζουν σε γενικές γραμμές με παρόμοιες αναλύσεις από αλλού. Τα άτομα με διαβήτη δεν θεωρούνται πιο ευάλωτα στη μόλυνση από τον SARS-CoV-2. Αλλά μόλις μολυνθούν, είναι πιο πιθανό να παρουσιάσουν σοβαρότερη νόσο. Μια μελέτη στο Ηνωμένο Βασίλειο σε περισσότερους από 20.000 ανθρώπους που πέθαναν από COVID-19 κατέληξε στο συμπέρασμα ότι τόσο ο διαβήτης τύπου 1 όσο και ο διαβήτης τύπου 2 αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο θανάτου.
Τη στιγμή της σύνταξης του άρθρου , η Αφρική είχε αναφέρει 221.000 θανάτους από τον COVID-19, που αντιπροσωπεύουν σχεδόν το 4% του παγκόσμιου αριθμού θανάτων. Η ήπειρος φαίνεται να έχει εν μέρει προστατευθεί από τα νεανικά της δημογραφικά στοιχεία: η διάμεση ηλικία είναι τα 19,5 έτη και μόλις 6 εκατομμύρια Αφρικανοί, σε συνολικό πληθυσμό 1,3 δισεκατομμυρίων, είναι άνω των 80 ετών. Η Ευρώπη αντίθετα, με πληθυσμό 750 εκατομμυρίων, περιλαμβάνει 40 εκατομμύρια ανθρώπους ηλικίας 80 ετών και άνω. Ο ΠΟΥ εκτιμά ότι το 65-85% των μολύνσεων από τον SARS-CoV-2 στην Αφρική είναι ασυμπτωματικές.
Όμως ο COVID-19 ήταν καταστροφικός για τις αφρικανικές οικονομίες και τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης. Η θεραπεία του διαβήτη στην Αφρική πληρώνεται σε μεγάλο βαθμό από τους ίδιους τους ασθενείς. Η πανδημία έχει στερήσει από αυτούς τους ανθρώπους τη δουλειά με αποτέλεσμα 32 εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη την υποσαχάρια Αφρική να έχουν ωθηθεί στην ακραία φτώχεια. Το δεύτερο τρίμηνο του 2020, μόνο στη Νότια Αφρική, 2,2 εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν τις δουλειές τους.
Ως απάντηση στο πρώτο κύμα του COVID-19, η Ουγκάντα θέσπισε αυστηρό lockdown κι έτσι οι μετακινήσεις ήταν μειωμένες. «Οι άνθρωποι εδώ ταξιδεύουν συνήθως 20 χιλιόμετρα ή περισσότερα για να έχουν πρόσβαση σε φροντίδα για τον διαβήτη, και χωρίς μεταφορά αυτό δεν είναι δυνατό», είπε ο Andrew Kyazze (Πανεπιστημιακό Κολλέγιο Επιστημών Υγείας Makerere, Καμπάλα, Ουγκάντα). «Η πρόσβαση στη θεραπεία μειώθηκε, επειδή η πλειοψηφία των ασθενών μας εξαρτώνται από τα δωρεάν φάρμακα που παίρνουν από τα δημόσια νοσοκομεία…». Η κατάσταση στην Ουγκάντα εκτονώθηκε κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος, με την κοινοτική διανομή φαρμάκων και τους ασθενείς που έλαβαν άδεια να ταξιδέψουν αλλά τα κέντρα υγειονομικής περίθαλψης μείωσαν τον αριθμό των καθημερινών ραντεβού. Επίσης οι άνθρωποι ήταν απρόθυμοι να παρευρεθούν σε εγκαταστάσεις υγειονομικής περίθαλψης, από φόβο μήπως μολυνθούν από τον SARS-CoV-2. Οι υποδομές και το προσωπικό υγειονομικής περίθαλψης έχουν αποσπαστεί στον αγώνα κατά του COVID-19. Ο συστηματικός έλεγχος για χρόνιες επιπλοκές του διαβήτη έχει αναβληθεί.
Οι προμήθειες εμβολίων COVID-19 στην Αφρική έχουν επιταχυνθεί τους τελευταίους μήνες, αλλά εξακολουθούν να είναι ανεπαρκείς για να καλύψουν τη ζήτηση. Υπήρξαν ορισμένα ζητήματα με τον διστακτικό εμβολιασμού και αρκετές χώρες έχουν αγωνιστεί να μεγιστοποιήσουν την απορρόφηση των εμβολίων που έχουν διατεθεί. Έτσι στις 23 Νοεμβρίου, η κυβέρνηση της Κένυας ανακοίνωσε ότι οι πολίτες θα πρέπει να προσκομίσουν απόδειξη εμβολιασμού για να έχουν πρόσβαση σε ένα ευρύ φάσμα υπηρεσιών. Σε όλη την Αφρική, μόλις το 6,5% του ευρύτερου κοινού και το 27% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας έχουν εμβολιαστεί πλήρως. Καθώς το The Lancet Diabetes & Endocrinology δημοσιεύτηκε, ο ΠΟΥ είχε προγραμματίσει μια συνάντηση εμπειρογνωμόνων για να συζητηθεί η βαριά μεταλλαγμένη παραλλαγή SARS-CoV-2 B.1.1.529, η οποία φαίνεται να εξαπλώνεται γρήγορα στην επαρχία Gauteng της Νότιας Αφρικής.
Συμπερασματικά λοιπόν η νεαρή ηλικία των αφρικανικών εθνών προστάτεψε τον πληθυσμό από τα υψηλά ποσοστά θανάτων , όμως οι διαβητικοί παραμένουν σε υψηλότερο κίνδυνο βαριάς λοίμωξης και αυξημένης επίπτωσης θανάτου από τον COVID-19. Επίσης η πανδημία έχοντας επηρεάσει παγκόσμια τα συστήματα υγείας και τις οικονομίες των χωρών δεικνύει , ειδικά στην Αφρική, την ανάγκη της φροντίδα του διαβήτη στην πρώτη γραμμή της περίθαλψης μετά την πανδημία όπως και την ανάγκη της πρόληψης και του ελέγχου των μη μεταδοτικών ασθενειών στην πρωτοβάθμια περίθαλψη.
